روز گذشته یك فروند جنگنده فانتوم متعلق به نیروی هوایی تركیه توسط پدافند هوایی سوریه مورد هدف قرار گرفت و سقوط كرد.

دولت تركیه چند ساعت پس از این حادثه با صدور بیانیه ای رسما پذیرفت كه جنگنده این كشور توسط سوریه مورد هدف قرار گرفته است و اعلام كرد كه پس از روشن شدن ابعاد این حادثه، گام های لازم را در این زمینه برخواهد داشت.

مقام های تركیه البته هیچ توضیحی درباره ماموریت این جنگنده و علت حضور آن در حریم هوایی سوریه ارایه نكردند، اما برخی از رسانه های تركیه ‌ای گفته‌اند كه این جنگنده مشغول پرواز شناسایی بوده است.

پس از اینكه دولت تركیه خبر سرنگون شدن جنگنده این كشور توسط پدافند هوایی سوریه را تایید كرد، ارتش سوریه نیز اعلام كرد كه پدافند هوایی این كشور ظهر جمعه یك هدف ناشناس كه حریم هوایی این كشور را در آب های سرزمینی در 'لاذقیه' و در غرب سوریه نقض كرده بود، ساقط كرد.

خبرگزاری رسمی سوریه (سانا) از قول سخنگوی ارتش این كشور افزود: این هدف در ارتفاع بسیار پایین و با سرعت بسیار بالا در حركت بود و پدافند هوایی سوریه آن را در یك كیلومتری خاك سوریه (در ساحل) هدف مستقیم آتشباری خود قرار داد و باعث آتش گرفتن آن و سقوط در 10 كیلومتری و در روستای 'ام الطیور' در لاذقیه شد.

سخنگوی ارتش سوریه با اشاره به سقوط هدف مزبور در آب های سرزمینی سوریه در غرب افزود كه پس از ساقط كردن این جنگنده روشن شد كه هدف یك هواپیمای نظامی تركیه بود كه وارد حریم هوایی سوریه شده بود و بر اساس قوانین موجود با آن برخورد شده است.

وی خاطر نشان كرد كه فرماندهی نیروهای دریایی دو كشور ضمن برقراری ارتباط با یكدیگر و با استفاده از كشتی های دو طرف برای یافتن دو خلبان مفقود شده دست به كار شده اند.

از سوی دیگر تلویزیون دولتی سوریه نیز در گزارشی خبر از حضور دو جنگنده تركیه ای در حریم هوایی سوریه داد كه پدافند هوایی ارتش سوریه به سمت آنها شلیك كرد كه یكی از آنان هدف قرار گرفت و در دریا سقوط كرد، اما جنگنده دیگر از معركه گریخت.

پس از این حادثه 'رجب طیب اردوغان' نخست وزیر تركیه برنامه سفر خود به برزیل را نیمه تمام گذاشت و پس از بازگشت به آنكارا در جلسه اضطراری امنیتی دولت در مورد این حادثه شركت كرد.

تركیه و سوریه طی سال های اخیر روابط پرفراز و نشیبی با یكدیگر داشته اند. پیش از ناارامی ها در سوریه، دمشق و آنكارا دور تازه ای از نزدیكی روابط دوجانبه را آغاز كردند.

اما با آغاز ناآرامی ها در سوریه، روابط این دو كشور دستخوش تغییرات جدی شد و رفته رفته رو به سردی و تیرگی گذاشت.

تركیه در نزاع میان دولت و مخالفان، جانب مخالفان را گرفت و مقام های تركیه بویژه رجب طیب اردوغان بارها دولت سوریه را به دلیل نحوه برخورد با مخالفان این كشور، مورد انتقادات شدیداللحنی قرار داده و ضمن تاكید بر از دست دادن مشروعیت 'بشار اسد' رییس جمهوری سوریه، از وی خواسته اند تا از قدرت كناره گیری كند.

تركیه علاوه بر اتخاذ مواضع منفی علیه دولت سوریه، روابط نزدیكی را با مخالفان دولت این كشور برقرار كرده و چندین بار میزبان نشست های مخالفان دولت سوریه بوده است.

از سوی دیگر 'شورای ملی سوریه' كه اصلی ترین گروه متشكل مخالف دولت سوریه است، دفتر اصلی خود را در استانبول تركیه قرار داده است.

افزون بر این مركزیت فرماندهی و هدایت عملیات های مسلحانه علیه دولت سوریه در تركیه صورت می گیرد. 'ارتش آزاد سوریه' كه اصلی ترین گروه مسلح مخالف دولت سوریه است و رهبری آن نیز بر عهده سرهنگ 'ریاض الاسعد' از جداشدگان ارتش سوریه، است، مقر اصلی خود را در تركیه و در مناطق مرزی این كشور با سوریه قرار داده است.

افزون بر این بنا بر برخی گزارش ها بخش عمده ای از سلاح هایی كه مخالفان مسلح دولت سوریه از آنها علیه دولت استفاده می كنند از مرزهای تركیه به سوریه قاچاق شده است.

از سوی دیگر تركیه در عرصه بین المللی به جبهه مخالفان دولت سوریه پیوسته و حتی میزبانی كنفرانس های مخالفان منطقه ای و جهانی دولت سوریه را نیز برعهده داشته است.

بی تردید در فضای تنش آلود در روابط دو كشور، هدف قرار گرفتن جنگنده تركیه توسط سوریه رخدادی مهم و قابل توجه است.

در حالی كه تركیه طی ماه های اخیر مواضع شدیداللحنی را علیه دولت سوریه اتخاذ كرده و ضمن كمك به مخالفان دولت این كشور ، در عرصه بین المللی نیز به جبهه ضد سوری پیوسته است، هدف قرار گرفته شدن جنگنده این كشور توسط سوریه می تواند به معنای هشدار دمشق به آنكارا ارزیابی شود.

از سوی دیگر در فضایی كه محور منطقه ای و بین المللی ضد سوری تلاش می كند با طرح احتمال حمله نظامی علیه سوریه، دولت این كشور را زیر فشار قرار دهد، ساقط كردن جنگنده تركیه ای كه خود از اعضای پیمان نظامی ناتو محسوب می شود، ضمن هشدار به طرح چنین تهدیدهایی، اعتماد به نفس نیروهای امنیتی و نظامی سوری را بالا می برد.

با این وجود و برخلاف تصور برخی، بعید است كه این رخداد تنش در روابط دو كشور را به شدت افزایش دهد و مثلا دو كشور را وارد یك درگیری نظامی ولو كوتاه مدت نماید.

نگاهی به مواضع محتاطانه مقام های تركیه در روز گذشته و پرهیز از اقدام تلافی جویانه و شتابزده آنها نشان می دهد كه دولت این كشور چندان تمایلی به استفاده از این رخداد برای درگیری و رویارویی مستقیم با دولت سوریه و تحمل هزینه های پس از آن را ندارد.

با این وجود به نظر می رسد رخداد دیروز می تواند حساسیت دو طرف در زیر ذره بین قرار دادن اقدامات یكدیگر را افزایش دهد و وضعیت امنیتی مرزهای تركیه و سوریه را ملتهب تر از پیش كند.

تحقیق**9930**1358